دنیای ارزهای دیجیتال هر روز بزرگ‌تر می‌شود و به همان نسبت، روش‌های کلاهبرداری هم هوشمندانه‌تر و پیچیده‌تر می‌شوند. اگر تا دیروز تنها دغدغه‌ ما نوسان قیمت بیت ‌کوین بود، امروز باید حواسمان به لینک‌های جعلی، وعده‌های دروغین و پروژه‌های اسکم هم باشد. واقعیت این است که خیلی از ایرانی‌ها بدون دانش اولیه وارد بازار کریپتو می‌شوند و با اولین پیام وسوسه‌انگیز در شبکه‌های اجتماعی، سرمایه‌ چند ساله‌ خود را دودستی تقدیم کلاهبرداران می‌کنند. در این مقاله، چند روش جدید و رایج کلاهبرداری را بررسی می‌کنیم. سعی کرده‌ایم تا به زبانی ساده توضیح بدهیم.

وعده سود‌های کلان در برخی پروژه‌های تقلبی

واقعیتش را بخواهید، اگر پروژه‌ای ادعا می‌کند که در یک ماه سرمایه‌ شما را چند برابر می‌کند، نود درصد مواقع یا دروغ می‌گوید یا یک طرح پانزی است. طرح پانزی یعنی روشی از کلاهبرداری که در آن سود سرمایه‌گذاران قدیمی از پول سرمایه‌گذاران جدید پرداخت می‌شود، نه از سود واقعی یک کسب‌وکار. این پروژه‌ها اغلب با طراحی‌های شکیل و سایت‌هایی پرزرق‌وبرق وارد بازار می‌شوند. بعضی از آن‌ها حتی وایت‌پیپر هم دارند و توکن خود را ساخته‌اند. پس از آن در شبکه‌های اجتماعی سر و صدای زیادی به پا می‌کنند. اما وقتی وارد آن‌ها می‌شویم، تنها اتفاقی که می‌افتد این است که سرمایه‌‌مان تبدیل می‌شود به توکن بی‌ارزشی که هیچ خریداری ندارد و تنها کسی که سود می‌برد، توسعه‌دهنده‌ آن پروژه است که قبل از همه توکن‌ها را فروخته و ناپدید شده است.

حالا چرا ایرانی‌ها طعمه این پروژه‌ها می‌شوند؟ چون اغلب این پروژه‌ها زبان فارسی را هم پشتیبانی می‌کنند، در گروه‌ها و کانال‌های ایرانی تبلیغ می‌شوند، حتی گاهی سلبریتی‌ها هم از آن‌ها حمایت می‌کنند. مردم هم با تصور این‌که با یک پروژه‌ جهانی روبرو هستیم، فریب می‌خورند.

ایردراپ‌های جعلی و لینک‌های فیشینگ

یک روش جدیدی که این روزها زیاد دیده‌ می‌شود، ایردراپ‌هایی است که در نگاه اول با این هدف آمده‌اند که توکن رایگان به شما بدهند. به این ترتیب که شما وارد لینکی می‌شوید، کیف پول خود را به سایت متصل می‌کنید و درست همان موقع، کلاهبرداران به کل دارایی کیف پول شما دسترسی پیدا می‌کنند. در واقع شما هیچ توکنی دریافت نمی‌کنید و همه موجودی‌ کیف پول خود را هم از دست می‌دهید.

در حالت کلی اگر دیدید ایردراپی از شما خواست که والت متامسک‌ خود یا هر کیف پول دیگری را به آن وصل کنید، اول به سراغ آدرس سایت بروید و URL آن را به‌دقت چک کنید. خیلی وقت‌ها با دامنه‌هایی که فقط یک حرف با سایت اصلی فرق دارند، دام می‌گذارند.

سواپ‌های تقلبی در صرافی‌های جعلی

یکی از جدیدترین روش‌های اسکم، ایجاد نسخه‌ تقلبی از صرافی‌های غیرمتمرکز مثل Uniswap یا PancakeSwap است. شما وارد این صرافی‌ها می‌شوید، آدرس یک توکن را می‌زنید و می‌خواهید مقداری از آن را سواپ کنید، ولی در پشت پرده، کدی اجرا می‌شود که عملاً اجازه برداشت کل دارایی کیف پول شما را به آن‌ها می‌دهد.

افراد سودجو با هویت جعلی در شبکه‌های اجتماعی

این روش شاید یکی از خطرناک‌ترین‌ها باشد. افرادی که خود را به عنوان مشاور سرمایه‌گذاری جا می‌زنند، پیج‌هایی با فالوور فیک می‌سازند، پست‌هایی با ظاهر حرفه‌ای منتشر می‌کنند و ادعا می‌کنند که می‌توانند سرمایه‌ شما رو در مدت کوتاه چند برابر کنند. نکته جالب این است که خیلی از این افراد از عکس‌های دزدی استفاده می‌کنند و حتی اسم‌های جعلی دارند.

کیف پول‌های موبایلی جعلی

ساخت اپلیکیشن‌های کیف پول تقلبی برای موبایل، از روش‌های نوینی است که در ظاهر شبیه به کیف پول‌های شناخته‌شده‌ای مثل Trust Wallet هستند، ولی در اصل، اطلاعات خصوصی شما را ذخیره می‌کنند. اگر این اپلیکیشن‌ها را از منابع رسمی دانلود نکنید، ممکن است به هیچ وجه متوجه نشوید که چه بلایی بر سر شما آمده است تا آن روزی که موجودی‌ کیف پول شما صفر شود.

معاملات P2P جعلی در گروه‌های تلگرامی

یکی از روش‌هایی که اخیراً دیده شده است، کلاهبرداری در معاملات همتا به همتا (P2P) است. ماجرا معمولاً از یک گروه تلگرامی شروع می‌شود که افراد در آن اعلام می‌کنند به دنبال خرید یا فروش رمزارز خاصی هستند. کلاهبردار خودش را جای خریدار یا فروشنده جا می‌زند، تصویری جعلی از فیش واریز ارسال می‌کند یا از واسطه‌های قلابی استفاده می‌کند. در نهایت، قربانی دارایی خود را ارسال می‌کند، ولی هیچ پولی دریافت نمی‌کند.

در این جا نکته این است که چون هیچ پلتفرم مطمئنی برای این معامله به‌کار گرفته نشده، امکان پیگیری هم وجود ندارد. اکیدا توصیه می‌شود که هرگز معاملات P2P را در گروه‌های بی‌نام و نشان انجام ندهید و از صرافی‌های ارز دیجیتال معتبر استفاده کنید.

چطور از خود محافظت کنیم؟

واقعیت این است که بازار کریپتو برای همه ما جذاب است. ولی اگه بدون دانش وارد آن شویم، بیشتر از اینکه سود کنیم، ضرر خواهیم کرد. چند نکته ساده ولی حیاتی را بهتر است به خاطر داشته باشیم و رعایت کنیم.

• هرگز کیف پول خود را به سایت‌های مشکوک متصل نکنید.
• تا مطمئن نشده‌اید، توکن یا پروژه‌ای را نخرید، مخصوصاً آن‌هایی که هنوز در صرافی‌های ارزدیجیتال معتبر لیست نشده‌اند.
• ایردراپ‌ها را فقط از منابع رسمی پیگیری کنید.
• در شبکه‌های اجتماعی، به هر کسی که وعده سود بالا می‌دهد، اعتماد نکنید؛ حتی اگر از او در رسانه‌های معتبر شنیده‌اید. تحقیقات درباره پروژه‌ها را خودتان کامل کنید.
• برای اینکه در دام پروژه‌های مشکوک نیفتید، همیشه وضعیت بازار و لیست قیمت ارزهای دیجیتال را از منابع معتبر دنبال کنید.

واقعیت تلخ این است که فضای ارزهای دیجیتال، به همان اندازه که فرصت در دل خود دارد، تهدید هم دارد. مخصوصاً برای کاربران ایرانی که معمولا در اکثر پروژه‌ها پشتیبانی رسمی ایرانی‌ها وجود ندارد. پس باید خود را آگاه‌تر کنیم، دقیق‌تر باشیم و از هر فرصتی برای بالا بردن سواد مالی خود استفاده کنیم.