اقتصادآنلاین_نسترن فراهانی: سعید لیلاز، استاد دانشگاه و تحلیل‌گر اقتصادی ـ سیاسی، با مرور تحولات ۱۲ روز اخیر در ایران، به نقدی بی‌پرده از ساختار‌های امنیتی، اقتصادی و تصمیم‌گیری کشور پرداخت؛ از «خواب خرگوشی» در مقابل حمله اسرائیل تا «فساد ساختاری در واردات خودرو» و «خطر تبدیل ایران به لیبی». او به‌صراحت می‌گوید هیچ اعتمادی به نیرو‌های امنیتی ندارد و هشدار می‌دهد که خوش‌خیالی درباره مذاکره با آمریکا، اشتباهی تاریخی است.

سعید لیلاز در گفت‌و‌گو با خبرنگار سیاسی اقتصادآنلاین در رابطه با تحولات ۱۲ روز اخیر در ایران گفت: «یک توافق پنهانی بین تهران و واشنگتن بر سر یک تصویر نسبتاً جامع‌تر از آینده روابط بین دو کشور ممکن است وجود داشته باشد، اما من به هیچ وجه به چنین قرار‌هایی اعتقاد ندارم؛ نه از سمت ایران و نه از سمت ایالات متحده آمریکا. هر قراردادی، قراردادی موقتی است، چه ازدواج باشد، چه توافق بین‌المللی، چون موازنه قوا باعث می‌شود که دو طرف قرارداد را ببندند. این موازنه به‌محض اینکه تغییر کند که این احتمال از سمت ایالات متحده هزار برابر بیشتر است تا ایران، آن قرارداد هم دگرگون می‌شود. هر وقت این مبادله یا توافق اعلام شد، نظر دیگری خواهیم داد، ولی تا این لحظه که با شما صحبت می‌کنم، من حتی نمی‌توانم بگویم این وضعیت آتش‌بس است؛ بلکه می‌توان گفت فعلاً ترک درگیری است.»

وی افزود: «عقل به شما حکم می‌کند که مطلقاً به اتفاقاتی که در یکی دو روز گذشته افتاده اعتماد نکنید، چون شرایط فقط برگشته به ۲۴ ساعت پیش از شروع حمله ایران. بله، واقعیت هم این است که ما نه به لحاظ نظامی و نه به لحاظ امنیتی کوچک‌ترین آمادگی از قبل برای این ماجرا نداشتیم. از جنبه استراتژیک نمی‌گویم، ولی در تحلیل نهایی، جمهوری اسلامی توانست بعد از دو سه روز خودش را جمع‌وجور کند و دوباره به بازی بازگردد. به‌نظر من از نظر نظامی ما در مجموع خسارت بیشتری به دشمن وارد کردیم تا آنچه خودمان خسارت خوردیم. البته خسارت‌های ما هیچ‌کدام جبران‌ناپذیر نیستند، به‌جز جنبه انسانی ماجرا.»

لیلاز گفت: «از نظر امنیتی جمهوری اسلامی ایران به‌راحتی می‌توان گفت به زیر کشیده شد. این بزرگ‌ترین نقطه‌ضعفی است که نشان داده شد. حمله اخیر اسرائیل نشان داد چقدر از نظر امنیتی در یک خواب و رویای ابلهانه خرگوشی به سر می‌بردیم؛ چون بیش از ربع قرن است که دستگاه‌های امنیتی ایران تصویری خیالی از امنیت ساخته‌اند. وقتی می‌گوییم نفوذ، بلافاصله یاد روزنامه‌نگاران، دختر بچه‌های ۱۶ ساله با سگ‌های کوچک در بغل‌شان می‌افتند! همین‌ها را می‌نویسند، ضبط می‌کنند، کوه پرونده برای کسانی می‌سازند که به لحاظ امنیتی شاید هیچ ارزشی نداشته باشند.»

او تصریح کرد: «ناگهان می‌بینیم که ۱۲۰ تا ۱۵۰ دستگاه لانچر موشک در لحظه استارت زدن منفجر می‌شود، کل سامانه ضد هوایی ایران هک شده. من دولت و نظام جمهوری اسلامی را دعوت می‌کنم که از این خواب خرگوشی بیرون بیاید. باید یک نظام امنیتی یکپارچه، دقیق و بازطراحی‌شده اعمال شود. من دیگر به هیچ شخص نظامی و امنیتی، اعم از سپاه، وزارت اطلاعات یا ارتش، اعتماد ندارم، مگر اینکه عکسش ثابت شود.»

لیلاز گفت: «چنان ضربه‌ای از نظر انسانی و امنیتی خوردیم که در تاریخ نظامی جهان بی‌سابقه است. اگر در جایی ارتشی ۹۵ درصد ژنرال‌هایش را قبل از شلیک اولین گلوله از دست بدهد، سراغ دارید؟»

استاد دانشگاه شهید بهشتی در ادامه گفت: «از نظر اقتصادی، به‌ویژه بعد از سقوط هلیکوپتر آقای رئیسی تا الان، مطلقاً آمادگی برای هیچ نوع تهاجم نظامی یا مقاومت ابراز نشده. نه فقط دولت آقای پزشکیان، بلکه قوه قضاییه و مجلس هم هیچ آمادگی نداشتند. حتی برعکس، سیاست‌ها در جهت عادی‌سازی واردات مصرفی و گسترش لوکس‌گرایی بود. مثلاً در سال ۱۴۰۲ فقط ۵۰ هزار تن قهوه وارد کشور شد!»

او گفت: «دولت با همکاری برخی نمایندگان مجلس و دادستان‌های محلی، واردات کامیون‌های دست دوم را آزاد کرده که فقط در این حوزه، بیش از یک میلیارد دلار اختلاس شده است. فساد ساختاری وجود دارد. من مخالف آزادسازی واردات نیستم، ولی این اتفاق با لابی فساد انجام می‌شود، نه با شفافیت اقتصادی.»

وی در ادامه اظهار داشت: «در ۱۲ روز گذشته معلوم شد که همه آنچه هشدار داده بودیم جدی بود، ولی کوچک‌ترین توجهی به آن نشد. همه دستگاه‌ها، اعم از دولت، قوه قضاییه و مجلس، کاملاً هماهنگ با فضای فریبکارانه مذاکرات آمریکا رفتار کردند. من به شما هشدار می‌دهم، هر خوش‌خیالی درباره مذاکرات آمریکا اشتباه است. غربی‌ها خواسته‌های‌شان مشخص است، غنی‌سازی صفر، خروج سانتریفیوژ‌ها و واگذاری اورانیوم غنی‌شده. این یعنی تبدیل ایران به لیبی دوم در زمان معمر قذافی.»

سعید لیلاز در پایان گفت: «راه‌حل چیست؟ برگشتن به مردم، به طبقه متوسط. من در مصاحبه‌های قبلی هم گفتم، بیایید با ملت مذاکره کنید. من دیدم که در جریان جنگ ۱۲ روزه، مردم ایران با وجود دل‌شکستگی از حاکمیت، خیزش خاموش کردند برای تمامیت ارضی. این یعنی هنوز امکان مصالحه بین ملت ایران و جمهوری اسلامی وجود دارد. اگر رهبری اراده کند، می‌توان یک مذاکره داخلی با ملت شروع کرد و بعدش مذاکره با آمریکا هزار برابر موفق‌تر خواهد بود.»