خط لوله فولادی ۱۸۰۰ میلی‌متری قدیمی که در دهه هفتاد برای انتقال آب شرب از طالقان به استان‌های تهران و البرز اجرا شد، به دلیل عبور از مناطق صعب‌العبور، شهرها، روستاها و رودخانه‌های متعدد، با چالش‌های نگهداری، تعمیرات و هزینه‌های بالا مواجه شده است.

همچنین، بهره‌برداری بیش از ۲ دهه با حداکثر ظرفیت طراحی این خط، منجر به خوردگی شدید و استهلاک بالا شده است که امکان بازسازی اساسی را محدود کرده است.

از همان ابتدای مطالعات خط لوله فولادی در سال‌های دهه ۶۰ مقرر شده بود که خط دومی نیز در کنار خط ۱۸۰۰ میلی‌متری اولیه ساخته شود، اما به دلیل کمبود اعتبار و برخی ملاحظات دیگر این کار انجام نشد. اکنون اجرای این خط، به‌عنوان یک پروژه راهبردی مطرح است که تکمیل و بهره‌برداری از آن با سالها تأخیر مواجه بوده است.

در شرایطی که تهران با یکی از خشک‌ترین سال‌ها مواجه است و تابستان سختی را در زمینه تأمین آب پایتخت پشت‌سر می‌گذاریم؛ افزایش ۵۰۰۰ لیتر بر ثانیه‌ای ظرفیت تأمین آب شرب تهران تا پایان شهریورماه هدف‌گذاری شده، پروژه‌ای که با تلاش شبانه‌روزی در ماه‌های اخیر، درحال تکمیل است.

چالش‌های خط انتقال آب طالقان و ضرورت احداث خط دوم

خط انتقال آب طالقان به تهران و البرز، که یکی از حیاتی‌ترین شریان‌های تامین آب شرب برای این دو استان پرجمعیت کشور محسوب می‌شود، در سال‌های اخیر با چالش‌های متعددی روبرو بوده است. خط اولیه‌ که در دهه هفتاد شمسی با لوله‌های فولادی به قطر ۱۸۰۰ میلی‌متر احداث شد، با وجود خدمات ارزشمند خود، اکنون به دلیل قدمت و فرسودگی، نیازمند توجه ویژه‌ای است.

مسیر طولانی و دشوار این خط که از مناطق کوهستانی و صعب‌العبور، عبور از میان شهرها و روستاها و همچنین تقاطع با رودخانه‌های متعدد می‌گذرد، نگهداری و تعمیرات آن را به امری پیچیده و پرهزینه تبدیل کرده است. علاوه بر این، دو دهه بهره‌برداری مداوم و در برخی موارد فراتر از ظرفیت طراحی، باعث خوردگی شدید لوله‌ها و کاهش مقاومت آن‌ها شده است. این فرسودگی به قدری است که بازسازی اساسی خط اول را با محدودیت‌های جدی مواجه کرده و عملاً امکان تعمیرات اساسی و رفع کامل استهلاک را دشوار ساخته است.

از همان ابتدای مطالعات و طراحی خط انتقال آب طالقان در دهه ۶۰، پیش‌بینی شده بود که در کنار خط اول، یک خط موازی دیگر نیز احداث شود تا بتواند علاوه بر تامین نیازهای کنونی، ظرفیت انتقال آب را در آینده افزایش دهد و پشتوانه‌ای مطمئن برای دوران کم‌آبی باشد. اما به دلایل مختلفی از جمله کمبود اعتبارات دولتی، اولویت‌بندی پروژه‌های دیگر و یا ملاحظات اجرایی، احداث خط دوم به تعویق افتاد. اکنون که استان‌های تهران و البرز با یکی از خشک‌ترین سال‌های خود روبرو هستند و تابستان امسال فشار مضاعفی بر منابع تامین آب پایتخت وارد شده است، اجرای خط دوم انتقال آب طالقان به یک اولویت راهبردی تبدیل شده است. تأخیر چند دهه‌ای در تکمیل این پروژه، ضرورت تسریع در احداث و بهره‌برداری از آن را بیش از پیش نمایان می‌سازد.

راهکارهای تامین پایدار آب

در حالی که تهران و استان‌های اطراف آن با بحران کم‌آبی دست و پنجه نرم می‌کنند و تابستان امسال دوره سختی را از نظر تامین آب شرب پشت سر گذاشته‌اند، خبر امیدوارکننده‌ای از پیشرفت پروژه افزایش ظرفیت انتقال آب از سد طالقان به پایتخت به گوش می‌رسد. هدف‌گذاری برای افزایش ۵۰۰۰ لیتر بر ثانیه به ظرفیت تامین آب شرب تهران تا پایان شهریور ماه، نتیجه تلاش‌های شبانه‌روزی و جهادی تیم‌های اجرایی در ماه‌های اخیر بوده است. این افزایش ظرفیت، که با هدف جبران کمبودها و تامین نیازهای رو به رشد جمعیت منطقه صورت می‌گیرد، گامی مهم در جهت بهبود وضعیت موجود است.

اهمیت احداث خط دوم انتقال آب طالقان، زمانی بیشتر آشکار می‌شود که بدانیم خط اول، علیرغم تلاش‌های فراوان برای حفظ و نگهداری، به پایان عمر مفید خود نزدیک شده و هزینه‌های نگهداری آن نیز رو به افزایش است. اجرای خط دوم نه تنها باعث افزایش قابل توجه ظرفیت انتقال آب خواهد شد، بلکه با ایجاد یک مسیر جایگزین و موازی، پایداری و اطمینان‌پذیری سیستم تامین آب را نیز به شدت ارتقا خواهد داد. این پروژه در صورت تکمیل، قادر خواهد بود حجم عظیمی از آب را از سد طالقان به سمت تهران و البرز منتقل کند و به طور چشمگیری نیازهای آبی این مناطق را پوشش دهد.

با توجه به اقلیم رو به خشکی و افزایش جمعیت، سرمایه‌گذاری در زیرساخت‌های تامین آب، امری حیاتی است. تکمیل خط دوم انتقال آب طالقان، که با تأخیرهای فراوان روبرو بوده، اکنون به یکی از اولویت‌های اصلی وزارت نیرو و شرکت‌های تامین‌کننده آب تبدیل شده است. امید است با تخصیص اعتبارات لازم و رفع موانع اجرایی، این پروژه راهبردی هرچه سریع‌تر به بهره‌برداری برسد تا بتواند پاسخگوی نیازهای آبی پایتخت و استان‌های همجوار در سال‌های آینده نیز باشد و خاطره تابستان‌های سخت تامین آب را کمرنگ سازد. همکاری بین‌بخشی و حمایت‌های لازم برای تسریع در تکمیل این پروژه، نقشی کلیدی در تضمین امنیت آبی کشور ایفا خواهد کرد.